Co z tym fantem zrobić? („Twarz” – Małgorzata Szumowska)

Ci, którzy podążali ze mną przez czasy „Książkowa” wiedzą, ze jestem mało filmowa. Teatr, o tak! Namiętnie i często. Filmy… Czasami i to raczej te mocno wybrane. Kilka dni temu miałam okazję być na premierze „Twarzy”, nowego filmu Małgorzaty Szumowskiej. Gdy po zakończeniu wychodziłam z kina byłam na tak z małym „ale”. Po upływie kilku dni mam więcej mętliku w głowie. Dlaczego?

Reżyserka zrobiła film zainspirowany historią prawdziwą (jednak ponoć na tyle zmienioną, że nie warto brać prezentowanych reakcji społecznych jako pewnik). W małej wsi żyje sobie heavymetalowiec Jacek (Mateusz Kościukiewicz), wzbudza swym wyglądem i gustami sensację, rodzina chętnie „sprowadziłaby go do pionu”, jedni żegnają się na jego widok, inni wołają za nim „Jezus”. Młody mężczyzna pracuje przy budowie gigantycznego pomnika Chrystusa, w głębi ducha marzy o wyjeździe do Wielkiej Brytanii. Trzyma go tu właściwie tylko miłość do pięknej i przebojowej Dagmary (Małgorzata Gorol).

Pewnego dnia Jacek spada z figury, ulega wypadkowi w wyniku którego lekarze dokonują pionierskiej operacji przeszczepienia twarzy. Wydawałoby się, że wszystko dobrze się kończy, jednak po powrocie do domu okazuje się, że nie tylko dla lokalnej społeczności stał się niesamowitym tworem, karykaturalnym pośmiewiskiem, ale też większość rodziny nie potrafi zobaczyć w nim dawnego Jacka i odsuwa się od niego. Rzuca go też narzeczona. Zostaje mu tylko dziadek i siostra. Biorąc pod uwagę skutki wypadku i przeszczepu oznacza to tak de facto utratę całego dotychczasowego życia.

Jacek (przy pomocy siostry, świetnie zagranej przez Agnieszkę Podsiadlik) próbuje ułożyć sobie życie na nowo. Leczenie pochłania olbrzymie sumy, system nie wspiera ofiary takiego wypadku, mężczyzna budzi tylko niezdrową ciekawość, znikąd nie dostaje wsparcia. Mamy tutaj zarówno walkę o odzyskanie chociaż części siebie, jak i budowanie nowej tożsamości, radzenie sobie z samotnością i odrzuceniem. Ważkich tematów jest wiele i to jest największy plus tego filmu.

Kolejnymi plusami są wymieniona wyżej trójka aktorów oraz przepiękne zdjęcia Michała Englerta.

To, z czym mam jednak duży problem, to poziom krzywego zwierciadła zastosowany w tym filmie. Owszem, rozumiem i akceptuję używanie takiego zabiegu, sarkazm i satyrę zawsze chętnie witam w różnych formach artystycznych. Jednak mam wrażenie, że tutaj zostało to doprowadzone do ekstremum, do poziomu momentami absurdalnego. Przykłady? Prezentowana wieś to chyba najbardziej zapyziała i nie rozwinięta wieś w Polsce, nie ma tam nic nowego, ładnego, sam chaos, brud, nieporządek, ogólny syf. Brak ludzi dobrych, brak ludzi ładnych. Sama mizeria umysłowa, edukacyjna, finansowa, praktycznie nikogo, kto by się wyłamywał. Mieszkałam w maleńkiej wsi, mieszkałam w większej wsi, uczyłam się w średniej, w małym miasteczku, w dużym mieście, od jakiegoś czasu żyję w wielkim mieście i jakoś mi się to z tych perspektyw gryzie. Ten film jest dla mnie zbyt zero-jedynkowy. Może oczekiwałam czegoś bliższego prawdziwemu życiu, a tu mamy tylko zbiór prostaków, pijaków, chamów, rasistów, którzy nad grobem ojca biją się o pole, a dla rozrywki wożą dziecko do Komunii karetą. Czuję wewnętrzną niezgodę na takie prezentowanie Polski. Ale, jak teraz sobie dumam w trakcie pisania, może to mój problem z tą kwestią, a nie problem z filmem…

Druga sprawa – takie reakcje i typy społeczne (oczywiście w bardziej rzeczywistej wersji) można spotkać wszędzie, na wsi, w miasteczkach, miastach i metropoliach. Tylko ewentualnie rozrzedzają się w tłumie. Więc to trochę pójście na łatwiznę. Prościej jest pokazać „zacofaną wieś” i się z niej pośmiać, niż umiejscowić bohatera w dużym mieście, gdzie mógłby go spotkać podobny ostracyzm, ale przecież gryzłoby się to z wizją „wykształconych, rozwiniętych miast”.

Pomijając te moje dwie duchowe rozterki, to warto pójść i przekonać się samodzielnie. Widzę masę zachwytów, widzę też krytykę (chociaż określenia „antypolski” spowodowały u mnie rechot), ja jestem gdzieś pomiędzy. „Twarz” zwraca uwagę na część problemów, jakimi się cechujemy jako społeczeństwo, jednak przede wszystkim porusza bardzo istotne tematy dotyczące tożsamości człowieka, tego, co go identyfikuje, przez co się tworzy i jak się to ma do bycia członkiem różnych społeczności. I dlatego warto go zobaczyć. A czy krzywe zwierciadło wyda wam się zbyt krzywe, czy wręcz idealne, to już sami zobaczycie!

Barwy życia ("Marianna i róże" – Janina Fedorowicz, Joanna Konopińska)

Dwór w Polwicy

Od wieków ciągnęło mnie do tej książki. Jednak najpierw trudno ją było dostać, czasami pojawiała się tylko na aukcjach na Allegro, a potem na lata o niej… zapomniałam. Traf jednak chciał, że znowu pojawiła się na horyzoncie i w końcu mogłam po nią sięgnąć. Czy spełniła oczekiwania?

„Marianna i róże” to powieść, która powstała w oparciu o dokumenty i relacje historyczne dotyczące losów przodków jednej z autorek. W oparciu o pamiętniki, znalezione w kufrze dokumenty i różnorakie informacje znalezione tu i tam, stworzyły opowieść o wielkopolskiej rodzinie z przełomu XIX i XX wieku. Dla wielu z Was brzmi to pewnie koszmarnie nudnie, ale gwarantuję Wam, że to przedwczesny osąd! Dawno nie czytałam tak przeuroczej, pełnej detali społecznych, obyczajowych, religijnych, kulturalnych powieści, tak smakowite było to literackie danie, że pochłaniałam je w tempie, który mnie samej nie odpowiadał, bo oznaczał, że skończę ją zbyt szybko. A potem będzie żal…

Mariannę poznajemy w momencie, gdy jej mąż decyduje, że dość była urzędnikiem na czyichś dobrach, pora kupić swoje. Spotykamy się więc w chwili, gdy rodzina od niedawna należy do grona posiadaczy ziemskich, a z wizytą przybywa siostra głównej bohaterki. A przywitanie wyglądało tak:

Współtowarzyszymy Mariannie, jej mężowi, dzieciom i innym bliskim przez całkiem długi czas. Patrzymy, jak dorastają dzieci, jak przebiega ich edukacja, jak pojawiają się kawalerowie zainteresowani córkami państwa, jak te kolejno wychodzą za mąż i jakie są ich losy oraz jakich trosk przysparza Mariannie jedyny syn. A treść rozkoszna jest zarówno w stylu, jak i w przedstawianych szczegółach! Mamy szansę obserwować, jak wyglądało ziemiańskie życie, zarówno w zwykłe dni, jak i dni świąteczne, szczególne, karnawałowe, weselne etc. Do tego wyprawy do wielkich miast, a wręcz karkołomne wyjazdy na dalekie wakacje np. do Sopotu. Poznajemy sposób myślenia sprzed lat (dowiemy się np. dlaczego panna nosząca okulary nie ma świetlanej przyszłości przed sobą!), funkcjonowanie rodzinne, stosunki wśród różnych klas społecznych, będziemy mieli szansę obserwować również metody wychowawcze i edukacyjne. Na przykład takie:

Ta książka to istne cudeńko dla wszystkich, którzy chociaż odrobinę lubią historię i ciekawi są życia sprzed lat. Napisana w bardzo barwnym stylu, pełnym życie, ze sporą dozą humoru, ukazujący bohaterów w taki sposób, że mamy tylko jedno wyjście: przywiązać się do nich i z chęcią zajmować się ich losami.

„Marianna i róże” zajmie miejsce szczególne w mej biblioteczce, dołączy do tych książek, których nie mam zamiaru nigdy oddać do biblioteki. A to od kilku lat rzadkość, oddaję jakieś 85% przeczytanych książek, więc sami widzicie, jak bardzo zapadła mi w serce. Ja chyba żyję w nie tym momencie, może tak naprawdę było mi przeznaczone żyć jakieś 100-150 lat temu…?

Polecam!

Fascynujący zakątek ("Cztery rzęsy nietoperza" – Hanna Kowalewska)

Czy znacie książki Hanny Kowalewskiej? Mnie cykl o Zawrociu zafascynował już przed laty i kompletnie nie wiem, dlaczego, gdy tylko pojawia się kolejna książka, to zaraz po nią sięgam. Bo tak patrząc obiektywniej jej książki to teoretycznie nie moja bajka, a lgnę do nich i z pasją zaczytują się kolejnymi. Ciekawe, skąd ta fascynacja?

Może ze względu na ich prawdziwość… W jej książkach nie ma „słodkiego pierdzenia”, nie są to nierealne bajeczki o tym, jak to laska rzuciła wszystko, za to zaraz znalazła zajefajną robotę, stu przyjaciół i zakochanego w niej po uszy księcia na białym koniu. Tu główna bohaterka boryka się z niechcianą miłością (no bo kto to widział, zakochać się w ciotecznym bracie?!), nieżyczliwymi jej okolicznymi mieszkańcami oraz z prześladowcami, którzy chcą ją wygonić zarówno z odziedziczonego Zawrocia, jak i z życia ukochanego Pawła. A do tego jeszcze ciąża-wpadka i samotność, gdy Paweł wyjeżdża do Stanów. Sporo jak na jedną osobę, ale właśnie takie jest życie. I właśnie to osadzenie w rzeczywistości, realizm mnie przyciąga do jej książek.

Może ze względu na bohaterów… Są tak bardzo realni, ludzcy, mogłabym ich spotkać za rogiem czy w teatralnej kawiarni. Pełni rozterek, emocji, wad i zalet, zastanawiający się nad przeszłością i przyszłością, wątpiący i marzący. Tu nie ma laseczek spod znaku „och, ach, jaka ja nieszczęśliwa, samiusia, biedniusia, buuuu, gdzie to ramię męskie do wypłakania się na nim?”. Bohaterowie mają przeróżne charakterki (oj, niektórymi chciałoby się potrząsnąć, innych wręcz walnąć przez łeb!), ale wszyscy są jacyś, nie są rozmemłanymi lilijkami, często głupimi jak but. Są wiarygodni i zostają czytelnikowi w pamięci. Wielu się nie lubi, za innymi przepada, wszystkich, jakby to określić – literacko szanuje? To nie są papierowe postaci.

Może ze względu na język… Hanna Kowalewska pisze piękną polszczyzną. Zdania są przemyślane, nie produkuje linijek, by dobić do uzgodnionej objętości z umowy wydawniczej. Język jest taki, jak trzeba, dostosowany do sytuacji i do bohatera, czasami kolokwialny, czasami tzw. wysoki. A zawsze jest barwny, wręcz soczysty, pełen dźwięków, muzyki, ciekawych porównań. Bardzo lubię czytać jej książki właśnie ze względu na to, jak często pojedyncze zdania zatrzymują mnie na chwilę, bym popodziwiała ich urodę. Gdybym miała zwyczaj zaznaczania cytatów, to pewnie jej książki byłyby pełne kolorowych karteczek.

A może ze względu na mądrość… I tu nie ma się co rozpisywać. Ten cykl skłania mnie do refleksji, rozważań nad bohaterami i ich decyzjami, nie daje łatwych rozwiązań. Czytanie czasami boli, ale zawsze warto.

I co? Wyszła laurka, ale to i dobrze, bo uważam, że to autorka ciągle zbyt mało znana i szanowana. Więcej takich kobiet, piszących książki na poziomie, na które nie marnuje się papieru i których nie zapomina się w zalewie innych, prawie takich samych.

A ja wracam do przypominania sobie niektórych fragmentów. Teatru i pani Janeczki! Pani Janeczka wymiata 🙂 Przykłady?

Złym aktorom szyła za ciasne kostiumy. Potem je niechętnie poprawiała. Im więcej kiepskich scen i monologów, tym więcej poprawek – pisałam ci już o tym, babko. – I także o tym, że nie było rady na panią Janeczkę. A właściwie była jedna: grać lepiej! Wtedy kostium też zaczynał lepiej leżeć.

czy też

– Czy ty na pewno wiesz, co robisz? Ja tam wolę tych z tyłu sceny, bo się na nich gapi mniej ślicznych Ofelii.
– E tam! Mnie życie przekonało, że ci z tyłu lubią sobie poprawiać ego może i częściej niż ci z przodu. Poza tym mężczyzna nie mydło, nie zmydli się.

Nic dwa razy się nie zdarza… ("W mrocznym, mrocznym domu" – Grażyna Kania)

Gdy robi się jasno widzimy mur obrośnięty bluszczem. I scenę wypełnioną żwirem. Prosto, wręcz ascetycznie. Na scenie pojawia się dwóch mężczyzn, zaczynają dziwną rozmowę, a widzowie zostają krok po kroku wciągnięci w przedziwną, mroczną historię…

Marcin Przybylski (Drew). Fot. Andrzej Wencel

Drew (Marcin Przybylski) to imprezowy król życia. Bogaty prawnik, spędzający czas wolny na imprezach pełnych używek i chętnych do poznania bawidamka kobiet. A w domu czekają dzieci i żona, wiecznie udająca, że nic nie widzi. Jakże wygodny układ, który jednak nagle rozbija wypadek. Drew kasuje auto, okazuje się, że naturalnie był pod wpływem alkoholu, z narkotykami w wozie, zostaje więc skierowany na przymusową terapię, która ma zadecydować o jego dalszych losach.

W trakcie terapii wychodzi na jaw pewne zdarzenie z przeszłości, które może mocno wpłynąć na ostateczny jej wynik oraz decyzję sądu. Ktoś musi więc potwierdzić te dawne wydarzenia, do ośrodka zostaje więc wezwany brat Drew – Terry (Grzegorz Małecki). I zaczyna się gra!

Najpierw nie wiemy, co myśleć. Jeden z braci ostro nabroił i nie wydaje się fajnym człowiekiem, ale jednocześnie można mieć wrażenie, że to wszystko go jednak zmieniło i próbuje nadrobić błędy przeszłości. Szczególnie, gdy wyznaje, że był jako dziecko molestowany przez ich wspólnego znajomego – Todda. To właśnie o tym, że tenże znajomy istniał, ma zaświadczyć Terry. To wyznanie robi na starszym bracie wielkie wrażenie, dochodzi do gwałtownej kłótni, w trakcie której zaczynamy głębiej poznawać przeszłość tej rodziny i zastanawiać się nad relacjami, jakie między nimi istnieją.

Grzegorz Małecki (Terry). Fot. Andrzej Wencel

Natomiast Terry, hm, Terry to postać szczególna. Na początku wydaje nam się tylko wycofany, samotny i pełen wściekłości. Gniew w nim płonie, widać go w spojrzeniach, gestach, zatrzymaniach w trakcie mówienia, mimice. Spala się od środka, widać, że od lat coś go dręczy, nie daje spokoju. Jednakże ciągle nie jest nam dane dowiedzieć się co to. Wiadomość o molestowaniu przyjmuje z niewiarą. Nie ufa bratu, wie, że Drew jest patologicznym kłamcą, jednak mimo wszystko zgadza się poświadczyć o wydarzeniach z przeszłości. A później rusza w podróż…

Na polu minigolfa Terry spotyka Jennifer (Milena Suszyńska), słodką i naiwną córkę Todda. W rozmowie z nią dowiaduje się kolejnych nowości o przyjacielu z dzieciństwa. Jego obraz zmienia się coraz bardziej w umyśle Terry’ego, a cała ta sytuacja związana z bratem i przyjacielem-pedofilem coraz bardziej wpływa na mężczyznę. Jednocześnie obserwujemy pełną erotyzmu grę między Terrym a Jen, grę o tyle symboliczną, że on sam jest teraz dojrzałym mężczyzną koło 40-tki, a ona ma lat 16. Ich rozmowa z każdą minutą staje się coraz bardziej dwuznaczna, a końcówka sceny zostawia widzów z pytaniem – jaki był koniec tego pulsującego erotyką spotkania?

Ostatnia część powala. Zaczyna się niewinnie. Drew zakończył terapię, świętuje to z rodziną i znajomymi. Terry, wieczny obserwator stoi z boku i czeka na to, aż brat raczy go zauważyć. A gdy tak się dzieje następuje scena oczyszczenia, swoistej spowiedzi, tak bolesnej, przejmującej, że nie można oderwać oczu. W końcu poznajemy szczegóły przeszłości Terry’ego, rozumiemy jak bardzo był przez całe życie obciążony psychicznie i jak bardzo wpłynęło to na to, jaki teraz jest. Zmienia się także nasze postrzeganie Drew, ich wzajemnej relacji. Straszliwie poruszająca scena, powalająca siłą emocji!

Ta adaptacja to czysty minimalizm. Scenografia, muzyka, wszystko jest bardzo ascetyczne, jednocześnie podkreślające siłę przekazu. Te oddzielające sceny dźwięki potęgujące grozę, ten oddalający się mur z bluszczu, który jakby symbolizował odkrywanie kolejnych tajemnic z przeszłości, wyśmienite!

Ale to, co najważniejsze w tej sztuce, to gra aktorska. Za pierwszym razem (tak, szalona ja, widziałam ją wczoraj po raz drugi!) mą uwagę najbardziej przykuł duet męski, czyli Marcin Przybylski i Grzegorz Małecki. To oni rządzili na scenie. Wczoraj za to najpierw zachwyciła mnie Milena Suszyńska, której wyśmienicie wychodzi odgrywanie tej uroczej nastoletniej trzpiotki, a później ponownie Grzegorz Małecki. To, jak zagrał, szczególnie w ostatniej scenie, to mistrzostwo świata, dał z siebie wczoraj chyba 1000%! Grał, jakby miał się spalić w ogniu odgrywanej postaci, kompletnie zatraciłam granicę między aktorem a bohaterem i w końcówce czułam najczystszą litość dla Terry’ego. To, co się działo na scenie chwytało za gardło, wyduszało łzy nie tylko w oczach bohatera. A to ostatnie puste, przerażające spojrzenie…

Marcin Przybylski (Drew). Fot. Andrzej Wencel

„W mrocznym, mrocznym domu” to doskonała adaptacja sztuki Neila LaBute’a. To swoiste drwina z terapii, a jednocześnie właśnie psychiczne katharsis bohaterów. Świetna sztuka z obsadą, która gwarantuje trzęsienie ziemi. Wieloznaczna, pełna możliwości interpretacji, z otwartym zakończeniem, o które można się posprzeczać. Kto był katem, a kto ofiarą?

Polecam!

PS. Zdjęcia pochodzą z materiałów Teatru Narodowego.

Wiatr zmian („Tam, gdzie nie sięga już cień” – Hanna Kowalewska)

Fot. marcin ejsmont (flickr)

Są takie książki, które odbieram każdym zmysłem. Które są tak bardzo prawdziwe, że aż mnie to zawsze zaskakuje. Książki – życie w pigułce i mały masjtersztyk. Oto jedna z nich.

Co mam Wam napisać o fabule? Jest ona tak wielowarstwowa, że albo zostanę na zupełnie powierzchownym poziomie, albo zdradzę zbyt wiele. Powierzchownie? Młoda kobieta odbiera pewnego dnia telegram nadany w imieniu ciotki, która ją wychowywała. Telegram o treści takiej, że Inka natychmiast rusza w podróż nad morze. Znajduje ciotkę na łożu śmierci, męczącą się, walczącą momentami o każdy oddech, ale nie dającą się pokonać śmierci dopóki nie porozmawia z Inką. I tu znajduje się pierwszy poziom – co chce jej przekazać?

A z każdą kolejną stroną rozpakowujemy kolejną warstwę. Tak, jakbyśmy odwijali z papierka kolejny cukierek. Tylko tutaj nie jest słodko i pysznie, tylko… gorzko, smutnie, cukierki są wypełnione żółcią, strachem, zdradą, złymi wspomnieniami, złymi językami.

Mała nadmorska miejscowość, która żyje tylko przez krótki czas w roku, a potem zamiera, to miejsce, w którym każdy jest pod obserwacją. Ludzie wiedzą wszystko, a przynajmniej tak im się wydaje. Dorabiają do swojej powierzchownej wiedzy interpretacje, które uznają za jedyne słuszne, nie dbając o prawdę i o to, czy kogoś tym krzywdzą.

Inka artystka, podrzutek, niepasujący tutaj barwny ptak to stały temat plotek, pomówień, jest zbyt nietypowa, by wzbudzać sympatię wielu mieszkańców. A na dodatek „to wszystko przez nią…”. A co wszystko? I dlaczego przez nią?Tego musicie się dowiedzieć sami!

Przyjazd Inki otwiera swoistą puszkę Pandory. Jest przyczyną wielu zmian, kołem napędowym rozmów, wydarzeń, czynów. Burzy spokój wielu osób, zmienia zastałą rzeczywistość. Jej samej jest bardzo trudno – umierająca ciotka, obmawiający ją ludzie, rodzina Berty, która Inki nie akceptuje, plotki, cienie przeszłości, rozliczenia do zrobienia. Dużo tego jak na jedną, samotną osobę. Ale dlaczego budzi ona tyle niezdrowych emocji? Czytelnik jest tego coraz bardziej ciekawy, wprawdzie coś już wie, czegoś się domyśla, ale czyta niecierpliwie, by poznać całą prawdę. I zrozumieć.

Historię Inki poznajemy jednocześnie z poznawaniem opowieści wielu osób. Wszystko się przeplata, zazębia, a przed naszymi oczami przepływa cała rzeka barwnych, bardzo realnych postaci. A autorka snuje swą opowieść tworząc jednocześnie niezapomnianą atmosferę – opustoszałe miasteczko, wiatr, pojedyncze osoby na chodnikach, koty pod nogami, a na plaży staruszka rysująca dla Boga. A to wszystko opisane stonowanym językiem, który – paradoksalnie! – świetnie podkreśla ogrom emocji, jaki się przez tę książkę przewija.

Hannę Kowalewską poznałam kilka lat temu, przy okazji natknięcia się na pierwszy tom cyklu o Zawrociu. I chociaż kompletnie nie była to wtedy książka w moim stylu, to wpadłam w nią po uszy. Powinnam się męczyć, a nie mogłam się oderwać. Mało znam autorów tej klasy, co ona. Jej oszczędny, teoretycznie suchy styl maluje obrazy tak prawdziwe, że walą mnie po głowie jak obuch. Mam wielki problem z pisaniem o jej książkach, bo generalnie chciałabym się ograniczyć do jednego zdania: są wyśmienite i prawdziwe, czytajcie!

„Tam, gdzie nie sięga już cień” to książka gorzka, smutna, pokręcona. Ale jednocześnie tak dobra, tak pięknie napisana, tak dobrze napisana, że życzyłabym sobie, by wśród polskich autorów namnożyło się jak najwięcej tak dobrze piszących osób.

Chcecie poznać świetną polską prozę? Czytajcie książki Hanny Kowalewskiej. To nie lekkie czytadełka. To książki o prawdziwym życiu.

PS. Ostatnio przeczytałam na jakimś blogu, że to takie lekkie, przyjemne czytadło, czy coś w ten deseń. Zdębiałam, bo wiele można byłoby o tej książce pisać, ale lekkim czytadłem to ona nie jest. Niesamowite jest to różne postrzeganie literatury, aż przez kilka minut zastanawiałam się, czy tę samą książkę czytałyśmy 😉

Radości!

Fot. Stuart Richards (flickr)

Krótko i zwięźle, bo goście w drodze, a ja jeszcze muszę skończyć to i owo:

Tym, którzy wierzą i świętują duchowo – odnowienia wiary, radości i refleksji duchowej.

Tym, którzy nie świętują – spokoju i radosnych dni wolnych.

Wszystkim bez wyjątku – bliskości i ciepła 🙂

Arcysmakowita opowieść literacka i filmowa ("Podróż na sto stóp")

Fot. Urban Combing (Ultrastar175g) (flickr)

Historia zaczyna się od decyzji o tym, że rodzinny biznes opierać się będzie na karmieniu ludzi. Poczynając od rozwożenia porcji lunchowych po firmach, przez malutką knajpkę, aż do całkiem zacnego biznesu. A to wszystko od dzieciństwa obserwuje Hassan, który z fascynacją obserwuje dorosłych, jak zarządzają biznesem, jak walczą z przeciwnościami losu, ale przede wszystkim – jak gotują. Jak gotowanie wpływa na nich, jedzących, jak kształtuje świat dookoła niego.

Czas płynie, Hassan i jego rodzeństwo rosną szczęśliwie, restauracja się rozwija, jednakże los stawia na ich drodze politykę, rozruchy, ogień i śmierć…

Ojciec Hassana decyduje się zabrać rodzinę do Wielkiej Brytanii, ma nadzieję, że stworzy im nowy dom. Los ma wobec nich inne plany i decyduje się rzucić ich do małego miasteczka we Francji. Tam mężczyzna zostaje oczarowany opustoszałym domem, w którym oczami wyobraźni już widzi nową restaurację. Pełną smaków, zapachów, kolorów, przypraw, tradycyjnych potraw od lat serwowanych przez jego rodzinę.

Jest tylko jedno ale! Naprzeciwko ich lokalu od lat funkcjonuje ekskluzywna restauracja, którą docenili nawet krytycy tworzący przewodnik Michelin! Jest elegancka, pełna subtelnego uroku, odwiedzana przez arystokarcję, ministrów, znane osobistości. W ten wysublimowany świat wdziera się nagle przebojem głośna i niekrępująca się niczym rodzina Hassana! I tak oto zaczyna się wojna…

Wojna, wojną, przeuroczy to wątek, jest jednak tylko wstępem do głównej wątku – rozwoju Hassana, jego odkrywania drogi do sukcesu, dorastania do zrozumienia tego,  co oznacza bycie urodzonym kucharzem, z czym się taki talent łączy, szczególnie w momencie, gdy życie się na styku różnych kultur.

Zaczynałam lekturę z nastawieniem, że to nie będzie nic wielkiego. I owszem, nie jest to arcydzieło, ale jest to tak urocza, sugestywna, pełna ciepła opowieść, że miałam straszliwy konflikt wewnętrzny – czytać bez przerywania, czy też dawkować sobie, by starczyło na dłużej? Co robić, jak czytać?!

Naprawdę fajna książka „okołokulinarna”, a autorowi udało się oddać te wszystkie barwy, smaki, zapachy, opisać poszczególne sceny, że miałam wrażenie, że tam jestem z bohaterami jego książki. „Podróż na sto stóp” trafiła na półkę, na której gości „Czekolada” (i s-ka), „Smażone zielone pomidory” i inne książki-przyjaciele tego typu. Naprawdę smakowita, przepyszna lektura!

A kilka dni po lekturze miałam okazję obejrzeć ekranizację tej książki. Jako że upłynęło tak niewiele czasu, to byłam w stanie wyłapać wszystkie różnice między książką i filmem. I mogę teraz powiedzieć tylko jedno: film jest spójny z książką w może 60%, ale co z tego? Ekranizując tego typu powieść można świetnie powiększyć jej wartość dodając piękną stronę wizualną i dobrze dobierając aktorów. I tutaj udało się to znakomicie! Zresztą kompletnie mnie to nie dziwi, bo wiedziałam, że film reżyserował Lasse Hallstrom, ten sam, który stworzył jeden z moich ukochanych filmów – „Czekoladę”.

Owszem, film się różni od książki dosyć znacznie, ale jest stworzony w takim samym uroczym stylu, jak książka. Urzekły mnie zarówno zdjęcia, jak i aktorzy. Me serce podbił szczególnie aktor grający ojca Hassana, pokochałam go, chciałabym mieć takiego wujka 🙂 Ale i inni zostali świetnie dobrani, dzięki czemu widz ma w trakcie oglądania prawdziwą ucztę. A gdy jeszcze do nich doda się przecudnej urody zdjęcia gotowania i potraw, to po wyjściu z kina automatycznie szuka się najbliższej restauracji. Najlepiej serwującej kuchnię indyjską.

Film polecam tak samo mocno, jak książkę. Ja przez te dwie godziny siedziałam z uśmiechem na ustach! Przeurocza, ciepła, smakowita i zabawna bajka o tym, jak udaje się realizować marzenia, łączyć różne kultury, doceniając jednocześnie ich bogactwa.

Miłego czytania i oglądania!

©

O pamięci i niepamięci ("Smak pestek jabłek" – Katharina Hagena)

Fot. Len Matthews (flickr)

Jeden dom, wielu bohaterów, dziesiątki tajemnic i spraw z przeszłości, które ciągle przenikają do teraźniejszości. To wszystko znajdziecie w tej powieści.

Iris Berger po śmierci babki dziedziczy jej dom. Wspomnienie jej letnich wakacji, słońca, kuzynek, ciotek, babki, jeziora, smaku jabłek… Ma tydzień na to, by zastanowić się, co dalej, czy przyjąć, czy odrzucić spadek. I pomyśleć, jak to wpłynie na całe jej dotychczasowe życie. W końcu pracuje i mieszka daleko od tej wsi. I czy ona tak naprawdę chce tego domu?

Ten tydzień to okazja do zastanowienia się nad przeszłością i teraźniejszością. Dużo myślenia o babce, ciotkach, matce, kuzynce, przyjaciółce, jej bracie. Analiza wydarzeń sprzed lat i tak wiele ciągle nieodpowiedzianych pytań i niewyjaśnionych spraw. Tyle wspomnień, które osaczają ją i wyłażą z każdego kąta domu.

Iris analizuje przeszłość, rozmawia o niej z dwójką mężczyzn związanych z losami jej rodziny, rozmyśla o najbliższych jej osobach. Wspomina i kolejny raz powraca do pytań, na które nie pozna już odpowiedzi. Analizuje.

Gorące lato jakby wpływa na tempo tej książki – powolne, nostalgiczne. Mimo jednak posiadania składników, które bardzo lubię (wątki tajemnic w rodzinie, rodzinna siedziba z cudnym ogrodem, zagmatwane relacje międzyludzkie), to jednak nie porwała mnie ta książka tak, jak się spodziewałam. Iris mnie denerwowała swoimi zachowaniami, nie zdołałam jej polubić. Ale to nie jest tak istotne. Bardziej denerwowało mnie pojawianie się wątków, które można było pięknie rozwinąć, a z którymi nic się nie działo – wątek tajemniczo reagującego ogrodu, jedna z ciotek, której dotyk wywołuje elektryczny wstrząs, relacja między Rosemarie a Mirą, dziadek Hinnerek. Rozwijając te wątki autorka mogła uczynić powieść barwniejszą, ciekawszą, bardziej unikatową.

Jest w niej jednak coś, co zrobiło na mnie spore – chociaż niezmiernie bolesne – wrażenie. To wątek osób z demencją starczą. Utrata pamięci to jeden z moich największych strachów spod łóżka. Wyobraźcie to sobie sami! Najpierw łapiecie się na tym, że zapomnieliście, czy coś zrobiliście i gdzie położyliście to czy tamto. Potem zaczynacie spisywać sprawy na karteczkach. Pojawia się ich więcej i więcej. Później przestajecie poznawać ludzi, a to, co było 50 lat temu nagle wydaje się bliższe od tego, co zdarzyło się wczoraj. A potem… pustka. Tracisz siebie samego, swoje życie, bliskich, wspomnienia, godność. Właściwie wszystko. Świat Cię przeraża, nie rozumiesz go, wszystko jest obce. Przerażająca wizja! I tę wizję udało się autorce przekazać bardzo dobrze, wyraziście i przekonująco. Czytanie tych urywków aż mnie bolało!

Garść minusów, garść plusów, trochę neutralności… „Smak pestek jabłek” to dla mnie powieść przeciętna, która miała zadatki na książkę lepszą, jednakże autorka tych możliwości nie wykorzystała. Trochę szkoda.

PS. A jak Wam się podoba nowy szablon? Wiem, że linki pod notką (do komentarzy etc.) są trochę blade, spróbuję załatwić ich przyciemnienie. W każdym razie mam nadzieję, że nie powstrzyma Was to od komentowania 🙂

Wydawnictwo: Świat Książki, 2014

Oprawa: miękka ze skrzydełkami

Liczba stron: 224

© 

Przy rodzinnym stole

Wielkanoc… Sama nie wiem dlaczego, ale te Święta zawsze kojarzyły mi się – paradoksalnie! – mniej uroczyście od Bożego Narodzenia. Chociaż, gdy teraz na to patrzę, to widzę, że to wcale nie jest prawda, ale tak mi się ugruntowało przez lata.

Pewnie chociażby dlatego, że często dookoła nas jest wtedy zwariowana wiosna. Wszystko kwitnie jak oszalałe, ptaki rozśpiewane wiją gniazda, koty się marcują, sadzonki w ogródku rosną, słońce grzeje. I jak w takiej scenerii zachowywać powagę i smutek? Dzieciak (czy też młodzież) ma ochotę biegać, skakać, cieszyć się życiem, a nie celebrować gorzkie żale. Tak ja to dawniej widziałam. Nawet wyprawa na drogi krzyżowe nie była tym, co robiłam chętnie w piątkowe popołudnia. Gdy zaczęłam dorastać, to doceniłam gorzkie żale.

Wielkanocą – jako dzieciak – zaczynałam się cieszyć w sobotę, gdy przystępowaliśmy do malowania jajek. Od wieków ta czynność należy do mnie – najpierw pod nadzorem Mamy, potem samodzielnie. Uwielbiałam ten moment, gdy zwykłe jajko przeistacza się coś prześlicznego, te intensywne kolory, ten błysk. A potem przygotowywanie święconki, która głodnego (bo przecież post) człowieka, idącego z nią do kościoła, doprowadzała na skraj wytrzymałości.

W sobotę zjeżdżała się też rodzina. Wielkanoc to czas, który spędza u nas zawsze brat mego Taty ze swoją rodziną oraz jeszcze drugi jego brat. Przy śniadaniu wielkanocnym siada więc u nas zawsze 9 osób, a w porywach duuużo więcej. Dzielenie święconki, składanie życzeń, a potem powolne śniadanie, tak zawsze wygląda u nas niedzielny poranek. Potem upychanie całej naszej bandy w samochodach i jazda do kościoła.

Gdy byliśmy mali, to był jeszcze dodatkowy aspekt. Zajączek zostawiał dla nas – w zależności od pogody – w ogródku lub gdzieś w domu koszyczki ze słodyczami i drobiazgami. Jakaż to była frajda to ich szukanie! A dorośli mieli chyba jeszcze więcej frajdy w kierowaniu nami na zasadzie „ciepło-zimno” lub w zgrywaniu nieświadomych 😉

A potem? Właściwie tylko i wyłącznie rodzinne przebywanie razem i tyle. Jeżeli pogoda dopisuje – spacery, jeżeli nie, to tłoczenie się w domu. Czasami odwiedzanie miejsc z przeszłości. Przyjmowanie wizyt rodziny Mamy. Trochę spokoju, trochę gwaru.

Ach, był jeszcze jeden niezmienny aspekt – w poniedziałek budzono nas wodą! Całe szczęście bez przesady, raczej symbolicznie, ale mimo tego – rozgrzane pięty opryskane zimną wodą zawsze gwarantowały szybką pobudkę 😉 Teraz właściwie już nic takiego się nie dzieje, ale przez lata była to rzecz pewna,  o której mój Tato zawsze pamiętał!

A ze spraw zupełnie prozaicznych, to przy okazji tych Świąt, zawsze pojawiał się z mej strony najwyższy podziw dla mojej Mamy. Bo pucowanie domu i gotowanie, to pewnie norma w większości domów, które Wielkanoc obchodzą. Ale moi Rodzice co roku zamawiają w sklepie mięsnym dosłownie pół świni i mięsne pyszności powstają u nas w domu. Szynka gotowana, schab pieczony, obiady takie i owakie, mięs do wyboru do koloru. Do tego sałatki domowej roboty i mnóstwo innych, własnoręcznie przygotowanych pyszności. Normalnie szał! Kiedyś jeszcze sama robiła wszystkie ciasta, ale od kilku lat mamy zaufaną osobę, która nam przygotowuje większość słodkości. U nas powstają tylko babki – gotowana i pieczona, które z kolei przygotowuje mój ojciech chrzestny. Tak prawdziwie tradycyjnej pod względem kulinariów Wielkanocy, to już chyba nie spotkam zbyt szybko!

Jako osoba dorosła inaczej już postrzegam te Święta, ale chyba ciągle bliższe są mi Święta Bożego Narodzenia, mimo tej wstrętnej zimy, na którą przypadają 😉

Tak czy siak – wszystkim tym, którzy Wielkanoc obchodzą życzę, by były to Święta dobre, spokojne, pełne bliskości i doceniania najmniejszych radości!

Fot. Sandee Bisson

Rodzinne szarady ("Taniec z przeszłością" – Karolina Monkiewicz-Święcicka)

Gdy umiera prababcia, jej wnuczka zaczyna śnić dziwaczne koszmary, które wydają się pochodzić z przeszłości jej rodziny. Tak, jakby Aniela we śnie stawała się swoją prababcią. Ale przecież jej życie tak nie wyglądało…

Renata od śmierci matki nie potrafi się odnaleźć. Całe jej życie przyporządkowane było zajmowaniu się chorą, teraz nagle jest puste i bezcelowe. Gdy w końcu kobieta zabiera się za porządki, to wśród szpargałów znajduje dwa rozpadające się zeszyty, która dotyczyć będą przeszłości jej rodziny. Co wyjdzie na jaw i jak to wpłynie na Renatę i jej bliskie?

Dianna, perfekcyjnie „wypracowana” kobieta – najnowsze, modne kolekcje, fryzura prosto od fryzjera, piękne mieszkanie, dwójka dzieci, mąż prawnik, znajomi jak z rozdzielnika dla rodzin sukcesu. I zimno w duszy i w sercu. Nie potrafi się odnaleźć w aktualnym życiu, nie poznaje swojego męża, który znika na całe noce, nie wie, jak wrócić do początków funkcjonowania ich rodziny, kiedy wszystko jeszcze wydawało się idealne. Czy uda się uratować rodzinę czy też fasada już zbytnio popękała?

A gdzieś w tle przewija się jeszcze postać mężczyzny, o którym wiemy tylko tyle, że buzuje agresją i knuje coś w jednym z działkowych domków. Ale kim jest i o co mu chodzi?

W „Tańcu z przeszłością” autorka całkiem zgrabnie łączy te wątki w jedną opowieść. Chociaż mnie najbardziej podobały się pamiętniki z przeszłości i wcale nie żałowałabym, gdyby ta książka była historią tylko w tym stylu.

Autorka miała jednak inny pomysł. Trzeba przyznać, że całkiem nietypowy, taka fabuła wyróżnia się z zalewu innych. Przeszłość wpływająca na teraźniejszość, duchy przodków ingerujące w losy ich potomków, a do tego szamanizm i ustawienia Hellingera. Połączenie tego wszystkie w jedną powieść zagwarantowało, że będę jej treść pamiętała jeszcze długo.

I generalnie byłoby wszystko całkiem ok, ale tak, jak lubię elementy fantastyczne w książkach, tak tutaj kompletnie mi taka forma nie podeszła. Ja rozumiem, że bez niej nie byłaby możliwa taka właśnie fabuła, ale nic na to nie poradzę. Opisy ustawień rodzinnych wzbudziły we mnie raczej śmiech, niż zaangażowanie emocjonalne. Chyba za dużo we mnie racjonalizmu i sceptycyzmu, by bezkrytycznie przełknąć takie wstawki. No, ale to już mój problem 😉

W każdym razie, książka ta zostawiła mnie z mocno mieszanymi uczuciami i do dzisiaj nie wiem, jak ją tak naprawdę oceniam. Wykonanie jest niezłe, ale koncepcje do mnie nie przemawiają. Czyli jak dla mnie – średnio na jeża.

PS. Rozwaliło mnie zakończenie, kompletnie mi nie pasowało do całości. Jak i cały motyw domku na działce i tego, co się w nim znalazło. Po co to komu?  

©

Wydawnictwo: Świat Książki, 2013

Oprawa: miękka ze skrzydełkami

Liczba stron: 272